Kenmerken: Dit beestje heeft 8 poten, en is daarom geen insect. Het is 6 – 8 mm. lang, kan blauwgrijs zijn, maar ook roodbruin.
Omgeving: In verwarmde gebouwen kan het zich enige jaren goed handhaven.
Overlast / schade: leeft van hondenbloed, en andere zoogdieren. Slechts bij uitzondering van mensenbloed.
Teek verwijderen
Een teek die al in de huid vastzit, moet zo snel mogelijk worden verwijderd, maar wel op een goede manier. De reden hiervoor is met name dat teken ziekteverwekkers bij zich kunnen dragen, waaronder de Borrelia-bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Er zijn echter veel misverstanden over de manier van verwijderen.
Samenvatting teek verwijderen uit de huid
- Gebruik een puntig pincet of een goede tekentang.
- Probeer de teek zo dicht mogelijk op de huid bij de kop beet te pakken en niet in het lichaam van de teek te knijpen. (zie afbeeldingen verderop de pagina)
- Trek m.b.v. de pincet of tekentang de teek voorzichtig recht uit de huid.
- Irriteer de teek niet met olie, alcohol of vuur e.d., dit verhoogt mogelijk de kans op besmetting!
- Desinfecteer het bijtwondje na verwijdering van de teek met alcohol 70% of met jodium.
- De tekentang/tekenpincet kan na gebruik in kokend water worden gedesinfecteerd of op een door de fabrikant aangegeven manier.
- Hoe sneller en zorgvuldiger verwijderd, hoe kleiner de kans op besmetting.
- Tip! noteer datum en plaats van een tekenbeet; dit is nuttig als later blijkt dat men besmet is geraakt. De tekenbeet kan men al weer vergeten zijn.
Misverstanden over het verwijderen van een teek
Er is veel onduidelijkheid en tegenstrijdigheid over het verwijderen van teken. Volgens sommige bronnen moet een teek absoluut niet worden gedraaid, terwijl andere bronnen juist melden dat de teek alleen moet worden gedraaid, en er niet aan moet worden getrokken.
Een misverstand is dat teken zich in de huid zouden schroeven, en in de tegenovergestelde richting kunnen worden uitgeschroefd. Teken schroeven zich niet in de huid, en kunnen dan ook niet worden uitgeschroefd. Echter, aangezien de hypostoom (steeksnuit) een soort weerhaakjes heeft, zou een licht draaiende beweging verwijdering mogelijk makkelijker kunnen maken. Draaien verhoogt waarschijnlijk wel de kans dat de hypostoom afbreekt. Over het wel of niet draaien van de teek, en met of zonder daarbij te trekken, bestaat onduidelijkheid.
Een ander misverstand is dat teken zouden loslaten als ze worden geïrriteerd met vuur, of door er in te prikken of te knijpen. Teken proberen te stikken door er iets overheen te smeren werkt ook niet. Alle methoden waarbij de teek wordt geïrriteerd, geven de kans dat de teek juist extra speeksel produceert of de maaginhoud opbraakt, waarin zich ziekteverwekkers zouden kunnen bevinden. Met de vingers een teek weghalen of met een gewone brede pincet geeft ook een kans dat er in de teek wordt geknepen, en wordt dan ook afgeraden.
Aanbevolen methode om teken te verwijderen
Een teek kan waarschijnlijk het beste worden verwijderd met een pincet met dunne uiteinden, of met een speciale tekenverwijderaar (bijv. tekentang/tekenpincet) van goede kwaliteit. Niet elke tekenverwijderaar werkt even goed, vooral kleine teken en volgezogen teken zijn vaak lastig te verwijderen. In alle gevallen moet de teek zo dicht mogelijk op de huid worden vastgepakt bij de kop van de teek, waarbij er niet in het achterlichaam van de teek mag worden geknepen. Er mag ook niet aan het achterlichaam worden getrokken, want dan kan de teek in tweeën scheuren.
Stap 1: teek beetpakken met pincet
Stap 2: teek uit de huid trekken
Met een pincet met dunne uiteinden pak je de teek vanaf de zijkant beet, zoals op de afbeeldingen is te zien. Trek de teek voorzichtig recht uit de huid, in de lengterichting van de hypostoom, met langzaam toenemende kracht. Teken steken vaak een beetje scheef in de huid, dus niet loodrecht op de huid. Desinfecteer het bijtwondje na verwijdering van de teek met alcohol 70% of met jodium, en was de handen goed, liefst met desinfecterende zeep. De pincet kan na gebruik in kokend water worden gedesinfecteerd of een tekenverwijderaar op een door de fabrikant aangegeven manier.
Hoe sneller verwijderd, hoe kleiner de kans op besmetting. In de eerste 24 uur is de kans op overdracht van ziekteverwekkers nog relatief klein, maar daarna neemt de kans snel toe. Niet alle teken zijn geïnfecteerd. In Nederland kwam uit het laatste tekenonderzoek dat gemiddeld 23,6% van de teken geïnfecteerd zijn met Borreliae, en teken kunnen ook drager zijn van andere ziekteverwekkers.
Als de teek niet goed verwijderd is
Als de teek niet goed verwijderd is, zodanig dat de teek gedeeltelijk verwijderd is, dan ligt het eraan hoe groot het deel is dat is blijven zitten. Als alleen de hypostoom (steeksnuit) of delen ervan achter blijft, dan zorgt dat waarschijnlijk niet of nauwelijks meer voor risico’s op een infectie; wel kan het de huid irriteren. Verwijder dit zoals je een splinter zou verwijderen, bijv. met een gesteriliseerde pincet of naald. Door de beetplek nat te maken, kunnen de monddelen ook uit de huid komen.
Maar als de kop van de teek blijft zitten, dan kunnen zich daarin nog de speekselklieren bevinden, met mogelijk ziekteverwekkers. Er is dan dus nog steeds een potentieel risico op besmetting! Probeer het kopstuk daarom alsnog te verwijderen en als het niet lukt, raadpleeg dan een arts.
Wat te doen met verwijderde teken?
Ga de teek niet pletten, dit geeft het risico dat ziekteverwekkers uit de teek vrij komen. Spoel teken ook niet door de wc. Als je de teek wilt testen op de aanwezigheid van Borrelia of andere mogelijke ziekteverwekkers, bewaar de teek dan in een afsluitend doosje/kokertje o.i.d. Als je een teek weg wil gooien, gooi dan het (met plakband goed afgesloten) doosje/kokertje buitenshuis bij het vuilnis. Je kan de teek ook tussen dubbelgevouwen plakband doen en dit weggooien. Met plakband kan je ook teken verwijderen die op de huid of op kleding lopen, en het niet goed lukt om de teek met een vinger of een klein voorwerp weg te tikken.
Documenteer de tekenbeet
Noteer de naam van de persoon die is gebeten, de datum van verwijderen, de plaats op het lichaam, geschatte duur dat de teek in de huid zat, en hoe de teek was verwijderd. Houd de huid op de plaats van de tekenbeet in de gaten voor het verschijnen van een erythema migrans of andere huiduitslagen.
Het is niet gebruikelijk om preventief antibiotica te geven, maar er zijn wel artsen die dat doen. Het hangt ook af van factoren als de duur dat de teek vastzat, of deze goed verwijderd is, of er meerdere tekenbeten waren, en of de teek getest is en is aangetoond dat de teek geïnfecteerd is met Borrelia of andere ziekteverwekkers.
Teek verwijderen met zeep?
Er circuleert sinds 2012 een tekst in het Nederlands, o.a. op Facebook en via e-mail, waarin staat dat een teek gemakkelijk verwijderd kan worden met vloeibare zeep op een prop watten. De tekst zou geschreven zijn door een schoolverpleegster die de informatie weer zou hebben van een kinderarts. Belangrijke vragen die dit advies oproept:
- kan je met deze methode werkelijk makkelijk teken verwijderen?
- is het een veilige methode of verhoogt het juist het risico op overdracht van ziekteverwekkers?
Er wordt namelijk al jaren geadviseerd om een teek tijdens het verwijderen zo min mogelijk te irriteren, omdat dat de kans op overdracht van ziekteverwekkers zou vergroten. De vloeibare zeep maakt verwijderen misschien wel makkelijker, maar waarschijnlijk wordt de teek er ook behoorlijk door geïrriteerd. Als de kans op besmetting er inderdaad door toeneemt, moet een teek daarom niet met zeep worden verwijderd.
Verder roept het de vraag op wat de oorsprong van het advies is en of het een serieus en goedbedoeld advies is of dat het een hoax c.q. urban legend betreft (broodje aap verhaal). Het blijkt namelijk dat de tekst ook al langer in het Engels de ronde doet. Het bericht doet denken aan een kettingbrief, waarbij wordt gevraagd het bericht zoveel mogelijk door te sturen.
Aangezien het onduidelijk is of het verwijderen van een teek met zeep wel veilig is, wordt het daarom afgeraden, ook door het RIVM. Verwijder met een puntig pincet of goede tekentang.